در گفتگو با روزنامه آفتاب یزد:

1396/10/04

حیدر مستخدمین حسینی کارشناس خبره اقتصادی که مدتی معاون وزیر امور اقتصاد و دارایی بوده و مدتی نیز به عنوان معاون بانک مرکزی، فعالیت کرده نظرات خود را درباره موضوعات کلان اقتصاد ایران بیان کرده است. بخشی از گفتگوی عصر ایران با معاون پیشین بانک مرکزی در مورد تلاطم اخیر نرخ ارز را می خوانید.

حدود دو سال از اجرای توافق هسته ای می گذرد. در دوره قبل از این توافق، تلاطم های شدید اقتصادی اتفاق افتاد و اقتصاد کشورمان دچار بی ثباتی شد. به نظر شما، در حال حاضر و در دوره بعد از اجرای شروع توافق هسته ای، آیا اقتصاد به وضعیت باثباتی رسیده است که دچار تلاطم شدید نشود؟
پاسخ من، خیر است. اقتصاد ما، نه تنها وضعیت بهتری را پیدا نکرده بلکه وضعیت نامناسب تری را هم به خودش گرفته است. به لحاظ این که بسیاری از برنامه هایی که در قالب برنامه پنج ساله پنجم توسعه بوده است در برنامه ششم توسعه گنجانده شده. همچنین در انتخابات ریاست جمهوری امسال، انتظاراتی مطرح بود ولی ما شاهد جسارت و جسوری از طرف تیم فعلی دولت برای یک ایجاد تحول قانونی در اقتصاد نیستیم.بنابراین وقتی ما دست به اقدامی برای اصلاح ساختار اقتصادی نزده ایم، نمی شود انتظار داشت شاهد یک تحول باشیم. ما در رابطه با توافق هسته ای، شرایط اقتصادی را موکول کرده بودیم به این که سرمایه گذاران خارجی حضور پیدا کنند تا یک تحول اتفاق بیفتد.همین نگاه، اشتباه استراتژیک دولت بود و باعث شد وضعیت مناسبی را در حوزه اقتصاد نداشته باشیم. به همین دلیل، حوزه اقتصاد ما رو به باثبات  بودن نیست. زمانی حوزه اقتصاد، باثبات می شود که مردم احساس کنند شغل و اشتغال، باثبات شده و به طور مرتب مردم، شغل پیدا می کنند و مردم از یک منطق قیمتی در بازار برخوردار باشند.

به طور خاص در دو سال آخر دوره آقای احمدی نژاد قیمت دلار از هزار تومان به نزدیک 4 هزار تومان افزایش پیدا کرد و البته در اواخر آن دوره، یک مقدار کاهش داشت. در همان زمان تورم هم به بالای 30 درصد رسیده بود.وقتی شما می گویید در دولت آقای روحانی وضعیت نامناسب‌تر است، شما نسبت به دوره آقای احمدی نژاد مقایسه می کنید و آیا اوضاع فعلی، متزلزل ترنسبت به سال 1391 و سال 1390 است؟
توضیح می دهم که از چه زاویه ای این موضوع را مطرح می کنم. من اولاً این دولت را با دولت آقای احمدی نژاد مقایسه نمی کنم. برای این که صحبت های تمام اعضای دولت بدون استثناء است و قبل از این که وارد دولت شوند، انتقادات جدی به برنامه آقای احمدی نژاد داشتند. سوال این است که کدامیک از برنامه آقای احمدی نژاد در دولت آقای روحانی تغییر کرده است و دولت، کدامیک از آن برنامه ها را تغییر داد؟ این تیم اقتصادی و خود دولت با رفتار اقتصادی خودش، پایبندی خود را به برنامه های آقای احمدی نژاد اعلام کرد.

در هفته ها و روزهای اخیر، باز تلاطمی در قیمت ارز به وجود آمده و مقامات دولتی در این زمینه اظهاراتی داشته اند. آقای سیف رئیس کل بانک مرکزی افزایش قیمت ارز را موقتی دانسته و گفته بعد از مدتی کاهش پیدا می کند.آقای روحانی رئیس جمهور در مصاحبه تلویزیونی اخیرشان گفتند بانک مرکزی اعلام کرده در طول 4 سال دولت یازدهم نرخ ارز به طور متوسط سالیانه حدود 5 تا 6 درصد افزایش داشته است.اخیرا آقای روحانی یک روال منطقی برای افزایش قیمت ارز قائل شده اند. شما این نوسانات قیمتی ارز را چگونه ارزیابی می کنید؟
نوسانات قیمتی ارز و بحث مربوط به ماه ژانویه یعنی سال نو میلادی یا بحث نیاز به ارز در زمان اربعین، در سال های قبل هم مطرح بوده است. پس موضوع جدید و تازه ای نیست. وظیفه بانک مرکزی است که افزایش تقاضای ارز در این مقطع از سال را پیش بینی کند.سوال این است که آیا بانک مرکزی به عنوان متولی نظارت بر بازار ارز، نمی توانسته این موارد را پیش بینی کند؟نکته دوم این است که مگر در ماه ژانویه، چقدر مسافرت داریم. می شود آمار آن را مشخص کرد ولی کمتر از 20 هزار است. این تعداد مسافرت چه تاثیری بر افزایش قیمت ارز دارد؟

کلا 9 میلیون نفر ایرانی در کل سال به خارج از کشور سفر می کنند.
بله ولی در ایام ژانویه تعداد زیادی به مسافرت خارج از کشور نمی روند وگرنه در ماه های فروردین و اردیبهشت و فصل تابستان و کل سال مسافرت به خارج از کشور را داریم.

برخی اقتصاددانان ایرانی اعتقاد دارند افزایش قیمت ارز در ایام اربعین و تقاضای آخر سال میلادی، نمی تواند تنها دلیل افزایش نرخ ارز باشد. اما شما نقش اصلی را به کسب افزایش درآمد دولت از طریق افزایش نرخ ارز می دهید.
من قائل به این موضوع هستم به خاطر رفتاری که دولت و بانک مرکزی دارند بیانی که مسئولان اقتصادی دارند در بازار تاثیرگذار است. سال های زیادی است که بازار، دست مقامات بانک مرکزی را خوانده است. بازار، این را تشخیص می دهد و بر آن مبنا کار خودش را انجام می دهد.چرا الان شرکت های پتروشیمی که صادرات دارند و تعدادی از آنها شبه دولتی هستند، ارز خودشان را عرضه نمی کنند. وقتی که می بینند روند ارز به این صورت است صبر می کنند تا قیمت دلار بالاتر برود و با قیمت بالاتر بفروشند؟