در گفت و گو با روزنامه عصر ایرانیان:
1396/11/30
گروه اقتصادی- امیر علی امینیان: با وجود اینکه دولت مدعی است در مدیریت بازار ارز موفق عمل کرده و توانسته است دلار را ارزان کند اما نمایندگان مجلس و کارشناسان اقتصادی با انتقاد از رویه‌های فعلی بانک مرکزی می‌گویند که کاهش قیمت دلار موقتی است و به زودی دلار دوباره روی خط صعودی قرار می‌گیرد.از سوی دیگر کارشناسان اقتصادی هشدار داده‌اند که اقدام بانک مرکزی ضربه مهلکی بر تولید خواهد زد چراکه سرمایه‌ها و نقدینگی‌ها بار دیگر راکد خواهد شد.
به گزارش «عصر ایرانیان»، واقعیات میدانی نشان می‌دهد که کاهش قیمت دلار موقت است و بانک مرکزی توان کنترل قیمت ارز را ندارد.
با وجود انکه دولت مدعی است پس از برجام شرایط برای اقتصاد کشور تسهیل شده است اما حقیقت ماجرا تنگ تر شدن حلقه تحریم‌ها به ویژه در بخش‌های بانکی است. کشورهایی که محل تامین دلار برای بانک مرکزی بودند، امروز مانند گذشته همکاری نمی‌کنند و مقدار اسکناس نقد در دست بانک مرکزی کاهش پیدا کرده و باعث به هم ریختن تعادل عرضه و تقاضا در بازار ارز شده است.کشورهای همکار هم به بهانه مقررات FATF (((برنامه شفاف سازی مالی) پول نقد کافی به ایران نداده و ارز لازم در اختیار بانک مرکزی قرار نمی‌گیرد.
مسعود دانشمند دبیر کل خانه اقتصاد ایران و عضو اتاق بازرگانی در همین رابطه معتقد است که باتوجه به شدت گرفتن تحریم‌های آتی آمریکا و تقاضای رو به افزایش برای ارز؛ قیمت ارزهای خارجی کاهش نیافته و به مسیر صعودی خود ادامه خواهد داد.
اقدام بانک مرکزی برای افزایش سود بانکی اگرچه باعث هدایت مقداری از تقاضاهای سفته بازانه برای ارز به سمت سپرده گذاری در بانک‌ها می‌شود، اما معلوم نیست که همه مشکل بازار ارز ناشی از تقاضای سفته بازان باشد و اگر بانک مرکزی نتواند پاسخگوی تقاضای واقعی ارز باشد این اقدام فقط بار دیگر بانک‌ها را دچار تناقض زیان انباشته و سود پرداختی بالا خواهد کرد و ثمره دیگری ندارد.
از سوی دیگر گزارش‌های میدانی از بازار ارز هم نشان می‌دهد سیاست‌های دولت در تزریق ارز به بازار هم موفق نبوده است و ارزهای مبادله‌ای هم توسط دلالان خریداری شده است.
تمام این پارامترها نشان می‌دهد که هنوز هم بحران در اقتصاد کشور جدی است و دولت با اجرای طرح‌های جدیدش در کنترل بازار ارز نه تنها نتوانسته بحران دلار را به صورت قطعی حل کند بلکه با این اقدامات ضربات جدیدی به پیکره نحیف اقتصاد کشور وارد می‌کند.
تیر خلاص به تولید
یکی از نتایجی که سیاست‌های فعلی بانک مرکزی در بازار ارز ایجاد مشکل برای صنعت و تولید است.موضوعی که نمایندگان مجلس شورای اسلامی‌نیز بر آن تاکید کرده اند.
محمد رضا پور ابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی‌در این رابطه با اشاره به نوسانات نرخ ارز در چند روز اخیر، گفت: دلیل اصلی افزایش نرخ ارز در کشور، عدم توان لازم در مجموعه بانک مرکزی بوده است. محمدرضا پورابراهیمی‌در چهارمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی افزود: از چند ماه قبل مجلس به وزارت اقتصاد و بانک مرکزی در خصوص بازار ارز هشدارهایی داده بود و پیشنهاد کرده بودیم که باید بازار ارز مدیریتی فعالی داشته باشد چون آثار این بخش در تمامی‌بخش‌های کشور نمود پیدا می‌کند. وی با بیان اینکه هر چند عوامل غیراقتصادی نیز در گرانی دلار دخیل بوده اما اثر آن بسیار کمتر بوده است. در اقدامات اخیر بانک مرکزی برای کنترل افزایش نرخ ارز شاهد رفتار متناقص بانک مرکزی هستیم که کل برنامه‌های اقتصادی را دچار مشکل کرده است.
پور ابراهیمی‌با بیان این که در طی چند ماه اخیر بانک‌ها کشور به ثباتی نسبی رسیده بودند، افزود: دولت طی 24 ساعت نرخ سود سپرده را چند درصد افزایش داده در حالی کشورهای دیگر برای کنترل نرخ ارز سود سپرده‌ها را دهم درصدی بالا می‌برند.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس تاکید کرد: این افزایش نرخ سود بانکی تیر خلاص به تولید ملی است و سبب می‌شود کل بازارهای داخلی دچار چالشی جدی شوند و هیچ کدام از فعالیت‌های اقتصادی نرخ توجیه مالی مناسب نداشته باشند.
وی ادامه داد: وضعیت تولید در روزهای آینده دچار اخلالی جدی می‌شود چون هنوز سامانه مشخصی برای تثبیت نرخ ارز راه‌اندازی نشده است، این در حالی است که ما بارها پیشنهاد تأسیس بورس ارز را به بانک مرکزی داده بودیم.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح کرد: باید برای کنترل نرخ ارز از تصمیمات عجولانه و غیرکارشناسانه پرهیز شود.
رکود دوباره سرمایه‌ها
بررسی نظرات کارشناسان اقتصادی و فعالان بانکی نیز نشان می‌دهد که سیاست بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز بار دیگر موجب رکود سرمایه‌ها شده و رکود فعلی حاکم را افزایش می‌دهد.
احمد حاتمی‌یزد کارشناس بانکی و مدیرعامل سابق بانک صادرات در گفت و گو با «عصر ایرانیان» درباره مشکلات اقتصادی دولت گفت:دولت با مشکل نرخ ارز،تورم و نقدینگی مواجه است و حجم بالای نقدینگی ضربه شدیدی به اقتصاد می‌زند.نقدینگی فعلی برای اقتصاد بسیار خطرناک است و اگر این قدرت عظیم فعال شود تورم شدیدی خواهیم داشت. وی با اشاره به سیاست‌های بانکی دولت اظهار کرد:دولت می‌خواست با کاهش سود بانکی اقتصاد را راه بیندازد و تولید را با هزینه کمتری مواجه کند، اما این هدف محقق نشد و نقدینگی وارد بازار ارز شد و نه تنها به تولید کمکی نشد که مشکلات بیشتر شد.
این کارشناس بانکی تاکید کرد: دولت با اقدام فعلی خود نقدینگی را دوباره راکد می‌کند و مشکلات تازه‌ای در تولید و اقتصاد به وجود می‌آید.
حاتمی‌یزد ادامه داد: هرچند در برجام برخی از تحریم‌ها برداشته شد اما مشکلات بانکی ایران و سایر کشورها که شدیدترین و خطرناکترین تحریم‌هاست تداوم داشته و حلقه آن تنگ تر شده است.در زمان تحریم‌ها چین،امارات و ترکیه با کشورمان کار می‌کردند و مشکلی نبود اما پس از برجام این کشورها هم با ما در زمینه نقل و انتقال ارز همکاری نمی‌کنند و آشفته بازار ارز به وجود آمد .
وی با اشاره به اینکه شرایط آشفته بازار ادامه دار خواهد بود،تصریح کرد:پس از برجام بانک‌های درجه 2 خارجی با ما کمی‌کار کرده‌اند اما اکنون همین بانک‌ها هم با ما کار نمی‌کنند و هیچ بانکی به ما اسکناس دلار نمی‌دهد و چون بازار ایران تشنه اسکناس دلار است با مشکلات زیادی مواجه شده است.
مدیرعامل سابق بانک صادرات سیاست‌های بانک مرکزی برای ارز را درمان مقطعی دانست و اذعان کرد:این سیاست‌ها نمی‌تواند در بلند مدت پاسخگوی بحران باشد.بانک‌ها از سیاست‌های فعلی ضرر می‌کنند. اگر بانک‌ها حساب سود و زیان خود را بکنند باید متوجه بشوند که با این کار ضرر می‌کنند.شرایط سیاسی موجود هم کار را سخت تر می‌کند. موجی از فرار سرمایه کشور را فرا گرفته و مردم سرمایه‌های خود را از کشور خارج می‌کنند و در نتیجه فشارهای زیادی بر مردم و اقتصاد در شرایط کنونی وارد می‌شود.
بانک‌ها قربانی دولت
در این میان بسیاری از کارشناسان اقتصدای می‌گویند دولت بانک‌ها را قربانی کرده است تا بتواند از حجم فشارهای موجود در زمینه بحران بازار ارز بکاهد. حیدر مستخدمین حسینی،کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه در این زمینه به «عصر ایرانیان» گفت:عملکرد فعلی بانک مرکزی مصداق ضرب المثل «از این ستون به آن ستون فرج است» شده اما واقعیت این است وقتی دولت مصالح بلند مدت کشور را فدای منفعت کوتاه مدت درآمدهای حاصل از فروش ارز می‌کند شرایط چنین می‌شود.
معاون سابق بانک مرکزی افزود: دولت برای کنترل بازار ارز چند راهکار داشت و به جای اینکه سود بانکی را افزایش دهد اوراق مشارکت منتشر کرد.اوراقی که اصلا معلوم نیست برای چه کاری منتشر شده است.در شرایط عادی بانک مرکزی برای انتشار اوراق مشارکت مجوز نمی‌دهد اما وقتی بحث دولت است بانک‌ها را قربانی کرده و به آنان ضربه می‌زند.
وی تاکید کرد: بانک‌ها با این عملکرد بانک مرکزی در سال 97 با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌شوند.هجوم مردم برای تغییر سپرده‌های فعلی خودشان به اوراق سپرده گذاری و فروش سکه جهتی را پیش می‌گیرد که حداقل آن ضرر 5 درصدی بانک‌هاست و این رویه وضعیت متزلزل کنونی بانک‌ها را متزلزل می‌کند.
مستخدمین حسینی ادامه داد: بانک مرکزی به راهکارهای درست و رایگانی که کارشناسان اقتصادی مدت‌ها پیش از این پیشنهاد دادند توجهی نکرد و کار را به جایی رساند که در حال حاضر مشاهده می‌شود .
معاون سابق بانک مرکزی تصریح کرد: در حال حاضر بانک‌ها 20 درصد سود می‌دهند و تسهیلاتشان 18 درصد است و این یعنی حداقل 2 درصد ضرر برای بانک‌ها و این مساله به تولید،اشتغال،صنعت و بسیاری از حوزه‌ها ضربه می‌زند.بانک‌ها در شرایط کنونی در شرایط عملیاتی هم سود آور نیستند و قطعا شرایطشان بدتر می‌شود.
به گفته وی پرداخت ضرر بانک‌ها از منابع بانک مرکزی و کاهش سهم سپرده بانکی از 13 درصد به 10 درصد دو راهکاری است که شاید بتواند بحران ایجاد شده برای بانک‌ها را مدیریت کتند. معاون اسبق وزیر اقتصاد در ادامه اذعان کرد: کاهش نرخ سود بانکی هر چند اقدام درستی در اقتصاد است اما شرایط کشور و ماهیت اقتصاد ایران شرایطی را ایجاب می‌کرد که این کاهش نرخ سود بانکی صورت نگیرد تا بحران در اقتصاد کشور بیشتر نشود اما بانک مرکزی به توصیه‌های آن مقطع توجه نکرد و بحران‌های کنونی به وجود آمد.
مستخدمین حسینی با اشاره به برجام گفت: بعد از برجام با وجود اینکه فروش نفت افزایش پیدا کرد اما تزلزل در ارز به وجود آمد که ناشی ازمدیریت نادرست مقام ناظر سیاست‌های ارزی و دولت است. وی با انتقاد از سیاست‌های اقتصادی و ارزی دولت تاکید کرد:سیاست کنونی موقت است و نمی‌تواند ادامه دار باشد. دولت باید برای نقدینگی ،فضای کسب و کار،تولید،اصلاح نظام بانکی و اعمال سیسات‌های پولی و ارزی فکری کرده و از مشاوره کارشناسان خبره استفاده کند. اما حقیقت این است که دولت هیچ برنامه‌ای برای اقتصاد ندارد. در عرض یک هفته 300 هزار تومان قیمت پیش فروش سکه را افزایش داده است. چطور می‌شود سیاست بانک مرکزی یک هفته‌ای چنین تغییری کند.این مساله نشان می‌دهد مدیریت بانک مرکزی ضعیف است. به گزارش «عصر ایرانیان» ، به نظر می‌رسد روزهای آتی و پس از پایان فروش اوراق مشارکت 20 درصدی دلار بازهم وارد دالان التهاب شود و معلوم نیست بانک مرکزی این بار قصد دارد چه برنامه‌ای برای بازار ارز در نظر بگیرد اما هر اتفاقی بیفتد یک موضوع غیرقابل‌انکار است و آن ضربه مهلکی است که همین‌الان هم به تولید و اشتغال کشور واردشده است.تولیدکنندگان از نوسانات ارزی ضررهای زیادی دیده‌اند و بخش‌های مختلف اقتصاد با چالش مواجه است.گرانی‌های جدید برای مردم و به‌ویژه طبقه متوسط جامعه به بهانه نوسانات ارز درراه است و برخی نیز هم‌اکنون اتفاق افتاده است.همه این‌ها حکایت از نوشداروی بی‌خاصیت دولت برای بازار ارز داشته و نشان می‌دهد فردای اقتصاد ایران چندان روشن نیست.