در گفتگو با روزنامه عصر ایرانیان:
1397/01/22
گروه اقتصادی – امیرعلی امینیان: آشفته بازار دلار دیروز وارد فاز جدیدی شد و پس از اعلام نرخ ۴۲۰۰ تومانی دلار برای همه مصارف که شاید نوعی تک نرخی کردن ارز بود ابهامات جدیدی به پرونده قطوربحران ارزی افزوده شد. آخرین ساعات روز دوشنبه معاون اول رئیس جمهور در فضای پر التهابی که نرخ دلار را حتی به 6300 تومان هم رسانده بود نرخ 4200 تومان را برای همه مصارف ارزی اعلام کرد تا برگ دیگری از پرونده ارزی کشور باز شود. کارشناسان با مرور آنچه بر بازار ارز گذشته معتقدند دولت در آشفته بازار کنونی توانایی ایجاد ثبات را داشته است اما با فرافکنی و انداختن مسئولیت بر گردن دیگران گویا اراده‌ای برای حل بحران ارزی کشور ندارد. روز گذشته بازار ارز باز هم شرایط عادی نداشت و گزارش‌های میدانی خبرنگرا«عصر ایرانیان» نشان می‌دهد نه تنها در بازار ارز بلکه در بسیاری از بازارهایی که کالاهای وادراتی عرضه می‌شود هم چندان خرید و فروشی صورت نیم گیرد و عملا قفل بی تدبیری برخی مسئولان کسب و کار مردم را راکد کرده است. از ساعات اولیه صبح دیروزصف خرید دلار در مقابل صرافی‌ها تشکیل شد اما کسی دلاری نمی‌فروخت؛ با این وجود در کف بازار و میان دستفروشان ارز همچنان قیمت ۵۵۰۰ تومان برای فروش دلار اعلام می‌شد و تا ظهر هیچ دلاری به بازار عرضه نشد و رفته رفته نیروهای امنیتی در مراکز خرید و فروش ارز مستقر شدند.
فرافکنی از جنس دولتی
یکی از نکات عجیبی که در ماه‌های اخیر بهت بسیاری از کارشناسان اقتصادی را به همراه داشته است موضع گیری مسئولان ارشد اقتصادی درباره نرخ دلار و گرانی ارز است.از تکدر روحانی گرفته تا تعجب نوبخت همه نشانه‌هایی از فرافکنی‌های دولت دارد که موجی از انتقادات فعالان اقتصادی درباره عملکرد اقتصادی دولت را به همراه داشته است. یکی از این فرافکنی‌ها اظهارات سخنگوی دولت در نشست خبری دیروز است.محمدباقر نوبخت گفت:آنچه در بازار ارز کشور تا روز گذشته رخ داد قابل دفاع نیست؛ ولی مردم بدانند نابسامانی بازار ارز برابر با کل اقتصاد کشور نیست.اقتصاد ما مورد طمع افرادی است که می‌خواهند از راه مطامع سیاسی اقتصاد را زمینگیر کنند!! لذا رسانه‌های دلسوز بازار ارز را به کل اقتصاد کشور تسری ندهند!! نوبخت به سبک و سیاق همیشگی دولت که ابهام را جایگزین شفافیت کرده است نگفت که چه کسانی به کشور طمع دارند که می‌خواهند به اقتصاد ضربه بزنند. از سوی دیگر ولی ا... سیف، رئیس کل بانک مرکزی هم در مجلس حضور پیدا کرد و در حالی که سعی بر دفاع از عملکرد اقتصادی دولت و برنامه‌های ارزی داشت گرانی دلار را به گردن خارجی‌ها انداخت.موضوعی که به اعتقاد کارشناسان تداوم بی توجهی دولت به حقایق موجود در بازار است. البته حضور سیف در مجلس حواشی هم داشت و آن درگیری برخی از نمایندگان با وی و شعار‌های استعفا استعفای نمایندگان و سرزنش‌های علی لاریجانی بود. اظهارات وزیر اقتصاد هم در نوع خود بی نظیر است. مسعود کرباسیان بعد از حضور در نشست کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی‌در جمع خبرنگاران در خصوص وضعیت بازار ارز گفت: نظر رسمی‌دولت درباره وضعیت بازار ارز توسط سخنگوی دولت گفته شده است. ناجا و دستگاههای امنیتی باید پاسخگو باشند، چون التهاب‌های اخیر هیچ دلیل اقتصادی ندارد!
اطلاعیه بانک مرکزی
ساعتی بعد بانک مرکزی هم اطلاعیه‌ای صادر کرد که خلاصه آن در چند جمله خلاصه می‌شد: مردم در مقابل صرافی‌ها تجمع نکنند، دلار فقط به متقاضیان قانونی تعلق می‌گیرد و خرید و فروش ارز با هدف مبادله در بازار آزاد و خارج از سیستم بانکی جرم محسوب می‌شود.بانک مرکزی هشدار داد که میزان ارز قابل نگهداری توسط هر شخص بر اساس دستورالعمل صادره توسط بانک مرکزی در تاریخ ۲۱ فروردین ۱۳۹۶ حداکثر ۱۰ هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزها بوده و در صورت کشف میزان بیش از آن در اختیار هر شخص، با مرتکب بر اساس قانون برخورد خواهد شد. البته بانک مرکزی تعیین تکلیف در مورد تأمین ارز برای مسافران به خارج از کشور، دانشجویی و درمانی و سایر موارد در مبادی خروجی همزمان را به بعد موکول کرده و اعلام کرد که با فراهم شدن تمهیدات آن اطلاع رسانی خواهد شد.
دلار 4200 تومانی و اظهار نظرها
اعلام نرخ 4200 تومان برای دلار توسط دولت موجب شد برخی از فعالان و کارشناسان اقتصادی از رویه دولت در این زمینه انتقاد کنند. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه دلار باید به تدریج به ارز تک نرخی ۴۲۰۰ تومان می‌رسید، گفت: در دولت صدای واحد اقتصادی وجود ندارد و بخشی از این التهابات ارزی ناشی از همین امر بود. محمد رضا پورابراهیمی‌دیروز در صحن علنی مجلس از رئیس مجلس خواست تا به دولت تذکر دهد که چرا صدای واحد در تصمیم‌های اقتصادی وجود ندارد؛ الان مشاوران دولت از دلار بالا دفاع می‌کنند و بعد سیاست دولت چیز دیگری است. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: قطعاً بخشی از این التهابات در بازار ارز ناشی از همین غیرهماهنگی در مسئولان اقتصادی دولت است.
4200 تومان را از کجا آوردید؟
در این میان مهدی پورقاضی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در اظهار نظری متفاوت گفت که معلوم نیست معاون اول رییس جمهوررقم ۴٢٠٠ تومان را از کجا آورده و اتاق باید در مورد اعلام این نرخ به جهانگیری تذکر بدهد. همه می‌دانند که عملیاتی کردن این نرخ برای دلار امکان‌پذیر نیست. این عضو اتاق بازرگانی تهران همچنین اعلام کرده که اعضای اتاق بازرگانی باید صریح و تند در مورد تصمیمات دولت موضع‌گیری کنند. باید به مسئولان شوک و تکان داد، زیرا توجه ندارند که این مسیرهایی که می‌روند، ما را چه قدر به سمت سقوط می‌برد.
دولت بحران ساز
حیدر مستخدمین حسینی معاون وزیر اقتصاد در دوره اصلاحات و استاد دانشگاه در این رابطه به خبرنگار عصر ایرانیان گفت:سیاست گذاری‌های اقتصادی دولت غیر منطقی و نادرست است.دولت و بانک مرکزی راهبردی صحیح نداشته و هیچ کدام از سیاست‌های اقتصادی دولت پایه و اصول منطقی ندارد.این سیاست‌ها دارویی برای اقتصاد بیمار کشور به شمار نمی‌رود و دردی از مشکلات مردم دوا نمی‌کند. وی افزود:در مدل‌های اقتصادی معتبر جهانی مقام ناظر سیاستگذار پولی و مالی که بانک مرکزی است تنظیم کننده نهایی و ثبات دهنده برنامه‌های کلان اقتصادی است. باید مقام ناظر سیاست‌های پولی تعادل را در چرخه اقتصاد ایجاد کند اما متاسفانه در سال‌های اخیر و از زمان فعالیت دولت آقای روحانی و تیم اقتصادی وی بانک مرکزی به جای ایجاد آرامش در بازار همواره التهاب ایجاد کرده است.حتی زمانی که شرایط اقتصادی متعادل بوده هم دولت و بانک مرکزی شرایط را بحرانی کرده است.
عملکرد غلط بانک مرکزی
این کارشناس اقتصادی در تشریح اقدامات نادرست دولت اظهار کرد: آخرین برنامه نادرست دولت نرخ سود 20 درصدی گواهی سپرده بود که بانک‌ها را بدهکار کرد و تا امروز با وجود اینکه قول داده بود مابه التفاوت نرخ سود را به بانک‌ها کمک می‌کند اقدامی‌نکرده است.این در حالی است که دولت می‌توانست با اقداماتی از جمله کاهش سپرده قانونی از 13 درصد به 10 درصد، ارائه خط اعتباری جدید و یا اقداماتی از این دست به بانک‌ها کمک کند اما نکرد. مستخدمین حسینی تاکید کرد: بانک مرکزی باید با اعمال سیاست‌های پولی و مالی چرخه اقتصاد کشور را روغنکاری کند و حتی اگر سیاست‌های پولی دولت در بخش‌هایی مانند مالیات، تعرفه‌ها، بودجه و ... اشکال دارد با اهرم سیاست پولی و ارزی مشکلات را بر طرف کند اما متاسفانه بانک مرکزی به وظایف خود عمل نمی‌کند.
واکنش دیر هنگام
وی با اشاره به اینکه دولت می‌توانست بسیار سریعتر وارد عمل شود، اما چرا باید دیر اقدام کند تا قیمت‌ها بالا رود ادامه داد:تحلیل رفتار فعلی دولت نشان می‌دهد دولت قصد دارد زمینه‌ای را فراهم کند تا پول‌ها را از دست مردم خارج کند.اقدام دولت در نرخ گذاری دلار قبلا هم پیش آمده بوده است.دولت اجازه داده که دلار بالا برود.مردم به خاطر اینکه گران تر نشود دلار خریده اند.بعد نرخ را پایین تر آورده است و مردم هم برای خرید هجوم آورده و گروهی هم از ترس ارزان تر شدن دلارهایشان را می‌فروشند.در قانون اقتصاد کینز این رویه وجود دارد و حرکت دولت در این مدت از این قانون تبعیت می‌کند.
اقدام تکراری
معاون اسبق بانک مرکزی با انتقاد از سیاست دلار 4200 تومانی دولت اذعان کرد:سیاستی که اکنون اتخاذ شده در سال 95 هم اعمال شد.در آن سال نرخ 3600 تومان دادند و عملیاتی نشد.در دولت دهم هم رئیس کل وقت بانک مرکزی قیمت دلار را 1226 تومان اعلام کرد و اعلام کرد هیچ جا بالاتر از این نرخ عرضه نخواهد شد.اما اتفاقی که افتاد عرضه دلار 1500 تومانی بود و قیمت دلار تا 3500 تومان هم پیش رفت.همه این تجربه‌ها نشان می‌دهد که این روش تکرار همان روش‌هاست و شاید نتیجه‌ای مشابه هم داشته باشد.
دولت می‌داند چقدر ارز می‌خواهیم
مستخدمین حسینی با بیان اینکه پایه همه مشکلات ارزی مدیریت غلط دولت است تصریح کرد: بانک مرکزی زمانی علت گرانی را اربعین و ژانویه می‌داند و زمانی دلایل دیگری اعلام می‌کند که هیچ کدام از آنها مورد تایید نیست.وظیفه بانک مرکزی مدیریت بر بازار ارز است. دولت می‌داند که در سال‌ها و حتی دهه‌های گذشته مصارف ارزی مردم چقدر است.می‌داند که مردم برای دانشگاه،بیماری، سفر،تجارت، واردات، صادرات و .... چقدر ارز نیاز دارند بنابراین می‌توانست با تزریق ارز در وقت مقرر و اعمال صحیح سیاست‌های پولی و مالی از گرانی دلار و بحران بازار ارز جلوگیری کند. وی ادامه داد: نگاهی به سخنان سیف در مجلس هم نشان می‌دهد که وی فرافکنی کرده است.آقای سیف امروز آمده و گرانی دلار را بر گردن خارجی‌ها انداخته است.آقای سیف گفته است علت گرانی نقدینگی است.سوال این است که مگر نقدینگی را مردم ایجاد کرده اند؟خود دولت و سیاست‌های غلطش نقدینگی را 3 برابر کرد و متولی آن دولت است.نمی‌شود هر اتفاقی پیش می‌آید به گردن دشمن خارجی بیندازیم .اگر سیاست‌های پولی و مالی درستی در پیش بگیرید و ثبات اقتصادی ایجاد کنید همه مشکلات مردم و کشور حل می‌شود. استاد اقتصاد دانشگاه با تاکید بر ضرورت تجدید نظر در این شیوه نرخ گذاری اظهار کرد:اعلام نرخ ابعاد روانی دارد.دولت باید در برنامه‌های اقتصادی خود تجدید نظر کند.باید اعلام شود که این نرخ مدیریت شناور شده است.اینکه اعلام کنیم نرخ ثابت است و تغییر نمی‌کند راهکار درستی نیست واثر مثبتی در بازار ارز ندارد. نگاهی به نظرات کارشناسان اقتصادی که این روزها در فضای مجازی بیش از پیش دیده می‌شود نشان می‌دهددولت توانایی کنترل بازار ارز را داشته است اما گویا اقدامی‌برای این مهم نکرده است.از سوی دیگر گزارش‌های متعددی از پولشویی‌های آشکار بانکی در گوشه و کنار اقتصاد کشور به گوش می‌رسد.اظهارات مقامات ارشد کشور از جمله وزیر اقتصاد ، سخنگوی دولت و رئیس کل بانک مرکزی اظهاراتی غیر کارشناسی و گاه خنده دار است و معلوم نیست با چه منطقی بیان می‌شود.همه این مسائل پرونده دولت روحانی در زمینه کوتاهی‌های به نظر عمدی درباره بازار ارز را قطور تر می‌کند.با وجود همه این مسائل سوال این است که التهاب بازار ارز چند روز دیگر ادامه می‌یابد و قرار است چه اتفاقی برای کسب و کار مردم و طبقه متوسط بیفتند.باید فقط منتظر ماند و بس.