در گفتگو با روزنامه عصر اقتصاد:
17 بهمن 1397
عصراقتصاد: در روزهای گذشته بانک مرکزی به مصوبه مجلس در خصوص دریافت سود و مالیات از بانک مرکزی اعتراض کرده و ارقام مربوطه را به عنوان پول پر قدرت، تورم زا تلقی کرده است.
در این خصوص تعدادی از کارشناسان هم موضع بانک مرکزی را تایید کرده و تزریق پول پرقدرت به اقتصاد را نامطلوب تلقی کرده اند.
در واقع آنچه که این بخش از دیدگاه‌های کارشناسی را به دفاع از دیدگاه‌های بانک مرکزی وادار کرده است، تعبیر این بانک از وجوه مربوطه به عنوان پول پرقدرت است، بنابراین سوال ضروری در اینجا این است که آیا دریافت سود بنگاه‌ها و مالیات از عملکرد آن‌ها پول پرقدرت تلقی می شود ؟
سوال دوم این است در صورتی که بانک مرکزی این بخش از درآمدهای بودجه را تامین نکند، چه چیزی جانشین آن می شود و آیا کسری بودجه و تامین آن پرقدرت تر است یا سود و مالیات بانک مرکزی به عنوان یک بنگاه اقتصادی؟
به نظر می رسد در عین حال که جهت گیری‌های اخیر بانک مرکزی تلاشی برای حفظ استقلال آن تلقی می شود، اجرای این مصوبه را نمی توان نقض استقلال بانک مرکزی دانست و اگر نظر این بانک را به عنوان یک بنگاه اقتصادی بپذیریم درمورد سایر شرکت‌های دولتی هم چنین منطقی صحیح خواهد بود و این به معنای حذف بخش چشمگیری از درآمدهای بودجه ای کشور است.
بدیهی است با چنین منطقی به افزایش کسری بودجه دولت و ایجاد نقدینگی تورم زا در اقتصاد کمک خواهد شد که آثار تورمی آن بسیار بیشتر از آن چیزی است که بانک مرکزی به آن استناد می کند.
آنچه که در مصوبه مجلس مدنظر است دریافت بخشی از درآمدهای عملیاتی و مبادلاتی بانک است که اصولا چنین درآمدی به عنوان پول پرقدرت تلقی نمی شود و لزومی برای چاپ و انتشار اسکناس جدید نیست، بلکه تسهیم درآمدها است.
به همین منظور با چند نفر از صاحب نظران و کارشناسان اقتصادی مخالف و موافق این مصوبه گفت وگو کردیم که در ذیل آمده است.
حیدر مستخدمین حسینی از مدیران و کارشناسان ارشد بانکی درخصوص مصوبه مجلس مبنی بر دریافت مالیات از بانک مرکزی بابت خرید و فروش ارز،به «عصراقتصاد» گفت: در این خصوص دو رویکرد مطرح است. نخست اینکه ساختار مجلس و دولت، بانک مرکزی را به عنوان سازمانی درنظر گرفته اند که باید درآمد زایی کند؛ بنابراین باید از این نهاد پولی، سود دریافت و به عنوان درآمد دولت در بودجه کشور تلقی شود. رویکرد دوم اینکه دولت و مجلس اصولا بانک مرکزی را به عنوان مقامی بشناسند که به عنوان سیاست گذار پولی در انجام وظایف اصلی خود که حفظ ارزش پول ملی و کنترل تورم است، برنامه ریزی‌هایی را اعمال کند؛ بنابراین هردو رویکرد موضوعات مهم و کلیدی هستند .
جبران کسری بودجه دولت با دریافت مالیات از بانک مرکزی
وی با اشاره به کسری بودجه دولت، افزود: زمانی که دولت‌ها با کمبود منابع مواجه می شوند، تلاش کرده تا به هر روشی کسری بودجه خود را تامین کنند؛ مصوبه اخیر مجلس نشان می دهد که وظایف اصلی بانک مرکزی از جمله حجم نقدینگی، کنترل تورم و حفظ ارزش پول ملی را نادیده گرفته و فقط آن را به عنوان منبع درآمدی در نظرگرفته و می‌خواهد از آن مالیات دریافت کند.
اخذ مالیات از بانک مرکزی برای اقتصاد خطرناک است
این مدیر ارشد بانکی با تاکید براینکه در هیچ کشوری از بانک مرکزی بابت خرید و فروش ارز، مالیات دریافت نمی شود، تصریح کرد : ورود به این موضوع و اخذ مالیات از بانک مرکزی به عنوان سازمانی که مقام ناظر پولی و بانکدار بانک‌هاست، می تواند برای اقتصاد کشورخطرناک باشد.
با پرداخت مالیات، بانک مرکزی را به چاله می اندازیم
به گفته این اقتصاددان، رویکرد حفظ ارزش پول ملی، کنترل نقدینگی و تورم مورد نظر کارشناسان است؛ بنابراین نباید بانک مرکزی را در چاله انداخت و به عنوان مجموعه سودآور در نظر گرفت ؛ زیرا ممکن است دراین صورت سال‌های آینده برای آن تکالیفی نوشته شود که به پرداخت سود بیشتر منجرشده و از این طریق ارقامی را در بودجه لحاظ کنند.
افزایش 63 هزار میلیارد تومانی نقدینگی با پرداخت مالیات
این کارشناس ارشد پولی ادامه داد: اخذ مالیات از بانک مرکزی به دلیل اینکه جنبه مالیات داشته و به چرخه اقتصاد برمی گردد؛ بر افزایش پایه پولی تاثیر خواهد داشت. درحال حاضر هر واحد پایه پولی به ازاییک واحد افزایش می تواند هفت واحد پولی نقدینگی به کشور اضافه کند و چون میزان تعیین شده توسط مجلس 9 هزار میلیارد تومان است؛ بنابراین حدود 63 هزار میلیارد تومان به نقدینگی اضافه می‌شود.
مستخدمین حسینی تصریح کرد: منابع به بخش‌های تولید و کالا منتقل نمی شود، بلکه به حوزه‌های مصرفی رفته و در نتیجه به افزایش بیشتر نقدینگی منجر می شود . جهت گیری مجلس درخصوص مالیات بر درآمدهای ارزی، اقدام درستی نیست. اگر مجلس در این قانون از نظرات مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و کارشناسان کمیسیون تلفیق استفاده می کرد ، قطعا با مخالفت این اشخاص مواجه می شد .
این اقتصاددان تاکید کرد: باید به بانک مرکزی در انجام وظایف اصلی خود که همان حفظ ارزش پول ملی، کنترل تورم و هدایت نقدینگی به بخش تولید است، کمک شود. هدف مجلس از مصوبه اخیر، جبران کسری بودجه دولت از جیب مردم بوده که آثار سویی خواهد داشت.
وظیفه بانک مرکزی خلق سود و پرداخت مالیات نیست
به گفته وی، وظیفه بانک مرکزی خلق سود و پرداخت مالیات نیست، بلکه صیانت از سپرده‌های مردمی است. نگاه به بانک مرکزی به عنوان شرکت و موسسه ای که به دنبال کسب سود است، منطقی نیست. تداوم این امر در سال‌های بعد به توقع از بانک مرکزی در سودده بودن منجر می شود.
این کارشناس ارشد بانکی تاکید کرد: بانک مرکزی باید سودهای به دست آورده را به سرمایه تبدیل کند و از طریق افزایش سرمایه، جایگاه خود را بهبود بخشد .
مستخدمین حسینی با بیان اینکه درهیچ کشوری بابت خرید و فروش ارز، مالیات دریافت نمی شود، خاطرنشان کرد: دولت نباید با تجارت به دنبال کسب سود باشد و بانک مرکزی به عنوان مقام ناظر پولی باید فعالیت‌های خود را به درستی انجام دهد. وظیفه بانک مرکزی خلق سود و پرداخت مالیات نیست، بلکه صیانت از سپرده‌های مردمی است. بانک مرکزی در مقابل افزایش نقدینگی باید ایستادگی کرده و به عنوان نهاد پولی جلوی افزایش تورم را بگیرد .