در گفتگو با روزنامه آرمان:
12مرداد1398
حذف صفرها از واحد پول ملی یک کشور از جهاتی حائز اهمیت است؛ نخست اینکه آن کشور تورم‌های متفاوتی طی سال‌های مختلف تجربه کرده و به لحاظ ساختار اقتصادی بیمار است. درنتیجه تلاش دولت‌ها در جهتی قرار گرفته که اصلاح ساختار در حوزه اقتصادی و در راس آن واحد پول ملی کشور را انجام دهند؛ مانند ترکیه، برزیل و آلمان بعد از جنگ جهانی. بنابراین حذف صفرها از واحد پول ملی یک پدیده نو و جدید نیست بلکه بعد از تلاطم‌هایی که اقتصاد یک کشور به دنبال خود می‌آورد و در ثبات پایه‌های اولیه رونق اقتصادی قرار می‌گیرد، اصلاح ساختار در پایه پولی با حذف صفرها صورت می‌پذیرد که عمدتا هم نتیجه مثبتی دربر داشته است. اما نکته مهم این است که باید ببینم در چه شرایطی حذف صفرها انجام شده است. کشورهایی که صفرها را حذف کرده‌اند، در شرایطی بوده‌اند که اقتصادشان رکود داشته، رشد اقتصادی نداشته و تورم‌های گسترده و بالایی را تجربه کرده و اصلاح ساختاری که انجام داده‌اند در تمامی زمینه‌های اقتصاد بوده است، یعنی نظام اقتصادی تعیین تکلیف شده که به کدام سمت می‌رود، فضای کسب‌وکارشان معنادار شده و فعالیت نظام بانکی‌شان همپای بانکداری بین‌المللی گردیده و وارد فاز جدیدی از فعالیت‌های اقتصادی شده‌اند که اتفاقا بخش خصوصی در راس فعالیت‌هایشان قرار گرفته است. در این زمینه می‌توان از ترکیه همسایه ما گرفته تا برزیل و آلمان را مثال زد که اقتصاد آن کشورها آمادگی حذف صفرها را داشته و در نتیجه مردم هم اعتماد کرده‌اند. نکته دیگر اینکه هیچ کارشناس اقتصادی نیست که با حذف صفر مخالف باشد، اما آنچه مهم است اینکه در چه شرایطی دولت حذف صفرها را تصویب کرد؟ در بدترین شرایط و سلیقه ممکن در حوزه اقتصادی حذف چهار صفر صورت می‌گیرد؛ در شرایطی که تورم در 25سال اخیر رکورد شکسته، تحریم همه‌جانبه را تجربه می‌کنیم و در شرایط تحریم کامل بین‌المللی قرار داریم. نکته دیگر اینکه اصلاح ساختار در زمینه‌های اقتصادی صورت نگرفته؛ نه در زمینه بحث واردات و صادرات و نه فضای کسب‌وکار. دولت در هیچ‌کدام از این حوزه‌ها ورود پیدا نکرده و با همان ساختار بیمار قبلی که حالا ویژگی‌های جدیدی هم به آن چسبندگی پیدا کرده، حذف چهار صفر را تصویب کرده است. درحالی که عملکرد سایر کشورها برای حذف صفرها، می‌تواند یک درس برای مسئولان و تیم اقتصادی باشد که بدانند آنها در چه شرایطی این اقدام جسورانه را انجام داده‌اند و این اقدام دولت نه‌تنها جسورانه نیست که هضم آن در جامعه هم سخت است و آثار روانی مثبت به همراه نخواهد داشت. دولت حذف چهار صفر را تصویب کرده به‌معنای اینکه 10هزار ریال را یک‌تومان کند و این یک‌تومان هم معادل صدریال شود. یعنی همان نقشی که دلار و سنت دارند. درحقیقت دولت می‌خواهد در ظاهر قضیه به لحاظ روانی نکته‌ای را جا بیندازد. در این شرایط به‌جای اینکه دولت به معیشت مردم بپردازد و بازار را تنظیم کند و تعریف جدیدی به جهت‌گیری نظام اقتصادی ببخشد، عنوان می‌کند که دیگر مشکلات اقتصادی تمام شده درحالی که هیچ مفهوم علمی پشت سر این مدعا نیست. مردم می‌بینند که لبنیات، گوشت، سبزی و نان با افزایش قیمت مواجه‌اند و در این شرایط دولت نباید انتظار داشته باشد که مردم از این تصمیم استقبال کنند درحالی که هیچ فایده و نفعی برایشان ندارد. طرف دیگر ماجرا مجلس است که تا آذرماه وارد بودجه 99 خواهد شد و بعد از تصویب دولت، در این‌باره چه تصمیمی خواهد گرفت؟ در واقع اینکه دیدگاه مجلس از این بابت چه باشد نامعلوم است. نکته دیگر اینکه همراه با این اصلاح واحد پولی، قطعا قانون پولی و بانکی هم باید تغییر پیدا کند. ماده یک قانون پولی و بانکی به واحد پولی کشور که ریال است، اشاره می‌کند و معادل آن را با طلا قابل سنجش می‌داند. این باید تغییر کند و شورای نگهبان که به یک قانون ورود پیدا می‌کند، مجموعه یک قانون را مورد بررسی قرار می‌دهد که مفادی از آن با قانون اساسی و یا شرع مغایرت نداشته باشد. درحقیقت قانونی که مربوط به سال 51 است، باید مورد دستکاری واقع شود. در مجموع اجرایی‌کردن این تصمیم فرآیندی پیچیده و طولانی است و قطعا حذف چهار صفر، به‌خصوص در این شرایط، تاحدی سخت و سنگین به نظر می‌رسد. اقتصاد ما بیمار است و باید در بخش مراقبت‌های ویژه از آن حفاظت شود و نمی‌تواند جزیره‌ای مورد مداوا قرار بگیرد. باید توجه داشت که با این کار تورم کاهش پیدا نمی‌کند و ارزش پول ملی افزایش پیدا نخواهد کرد. افزایش پول ملی با تولید، سرمایه‌گذاری در تولید، بازکردن مشکلات راه تولیدکنندگان، صادرات غیرنفتی و ایجاد مدارس صادراتی شدنی است و می‌توانیم اقتصادمان را توانمند کنیم و پیش ببریم؛ نه اینکه رکود و رشد اقتصادی منفی را حفظ کنیم و بعد بخواهیم چهار صفر را حذف کنیم تا همه‌چیز درست شود. چنین انتظاری دور از واقعیت است. هرچند که به اتفاق سایر کارشناسان اقتصادی با حذف چهار صفر مخالف نیستم اما الان بدترین موقع این کار است.