در گفتگو با روزنامه جهان صنعت:

آذر1398

شوک وارده از ناحیه افزایش قیمت بنزین اگرچه نیروی محرکه رشد قیمت‌ها در بازار ارز در طول هفته‌های گذشته بوده، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که قیمت‌ها پیش از اعلام تصمیم دولت مبنی بر اصلاح قیمت سوخت روند افزایشی خود را آغاز کرده بود.

نکته بدیع و تازه‌ای که در میان صحبت‌های مسوولان دولتی به چشم می‌خورد این موضوع است که افزایش قیمت بنزین باعث افزایش قیمت کالاها نخواهد شد. در این خصوص باید این پرسش را مطرح کرد که راننده‌ای که سوخت مصرفی‌اش را با افزایش ۵۰ درصدی در قیمت آن خریداری می‌کند چگونه می‌تواند به افزایش کرایه‌اش دست نزند؟ از سوی دیگر چگونه می‌توان از افزایش قیمت کالای مصرفی که با افزایش هزینه مصرفی سوخت وانت حامل آن همراه بوده جلوگیری کرد؟ به نظر می‌رسد اظهارات مسوولان دولتی برخاسته از سیاست‌هایی است که تدبیر و امید را به بی‌تدبیری و ناامیدی تبدیل کرده است.

اما در خصوص نوسانات ارزی نیز باید گفت در ماه‌های گذشته که ثبات نسبی بر بازار ارز حاکم شده بود، انتظار می‌رفت چنین ثباتی تا پایان سال تداوم یابد، چه آنکه مجموعه سیاست‌های دولت حاکم بر حفظ ثبات ارزی بازار بود. در این خصوص می‌توان به محدود شدن روند واردات کشور در طول ماه‌های گذشته اشاره کرد که با تقاضای جدید ارزی برای واردات کالاها همراه نبوده است. از سوی دیگر میزان بازگشت صادرات به چرخه اقتصادی نیز در طول ماه‌های گذشته روند قابل قبول و مثبتی داشته است. از سوی دیگر بانک مرکزی و دولت نیز با ثابت نگه داشتن قیمت ارز مسافرتی توانستند به ثبات قیمت‌ها در بازار ارز دامن بزنند.

با این حال به نظر می‌رسد عوامل مختلفی در طول چند هفته گذشته توانسته ثبات بازار ارز را بر هم بزند. از یک سو التهابات شکل‌گرفته ناشی از انتخابات در کشور افغانستان میزان صادرات ایران به این کشور را تحت‌الشعاع قرار داد که بر روند تغییرات نرخ ارز موثر واقع شد.از سوی دیگر صادرات ایران به عراق نیز تحت تاثیر التهابات و آشوب‌های این کشور توانسته روند عادی بازار ارز را تغییر دهد و از سوی دیگر سیاست‌های جدید داخلی مبنی بر اصلاح قیمت سوخت نیز عامل دیگری در به هم خوردن ثبات ارزی بازار بوده است.

واقعیت این است که عدم وجود ثبات در بازار اقتصادی ایران می‌تواند هر گونه اظهارنظر مسوولان دولتی را با اثرات منفی آن همراه کند. در حالی که اثر افزایش قیمت بنزین بر افزایش قیمت کالاها مسلم است، ایجاد ثبات در بازار اقتصادی تنها با شناسایی زمینه‌های شکل‌گیری این نوسانات ممکن می‌شود.

اما با وجود آنکه اثر افزایش قیمت بنزین بر افزایش قیمت ارز بدیهی است، تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد که در نیمه دوم سال دولت برای جبران کسری بودجه دست به دامان نرخ ارز می‌شود. اگرچه افزایش نرخ ارز به عنوان راهکاری برای جبران کسری بودجه همچون زهری کشنده برای اقتصاد ایران تلقی می‌شود، با این حال به نظر می‌رسد بخشی از دلایل افزایش نرخ ارز به همین موضوع برمی‌گردد.