یادداشت برای روزنامه ی گسترش صمت ( صنعت ، معدن ، تجارت )/ یکشنبه ۹۳/۴/۲۱ حیدر مستخدمین حسینی استقلال بانک مرکزی راهی برای کنترل تورم هزینه های اقتصادی ناشی از تورم کاملاً شناخته شده است. در یک محیط تورمی، مکانیسم قیمت ها به مثابه انتقال دهنده اطلاعات آسیب می بیند و منجر به کاهش ضریب کارآمدی بازارهای کار و مالی می شود. قراردادهای اسمی برای دوره های زمانی منعقد می‌شود که کوتاه تر از زمانی است که به لحاظ اجتماعی بهینه قلمداد می شود. افق برنامه ریزی ها کوتاه تر شده و برنامه سرمایه گذاری ها نیز بر دوره های کوتاه مدت تر تمرکز می یابد. همچنین، محیط تورمی اعتبار سیاست های دولت را کاهش داده و توانایی دولت را در اتخاذ و اجرای برنامه های جامع اصلاحات اقتصادی کاهش می دهد. تورم اثرات منفی بر توزیع درآمد و ثروت داشته و فاصله طبقاتی را میان قشرهای مختلف افزایش می دهد. تورم، رقابت پذیری اقتصاد را در بازارهای بین المللی کاهش داده و به وضعیت اقتصاد در بازارهای سرمایه جهانی آسیب می رساند. تورم هزینه های زیادی را به جامعه و اقتصاد تحمیل می کند. اگر کنترل تورم را کاملاً در دست یک نهاد قرار دهیم و اهداف آن را اشتغال یا تولید و تورم فرض کنیم، انحراف از اهداف تعیین شده تورم یا اشتغال باعث افزایش هزینه های جانبی خواهد شد. قراردادهای دستمزد اسمی در کوتاه مدت ثابت هستند، بنابراین می توان با افزایش تورم، موجبات کاهش دستمزدهای واقعی و از آن راستا افزایش تولید و اشتغال را البته در کوتاه مدت فراهم کرد. بنابراین افزایش اشتغال و تولید انگیزه ای برای ایجاد شوک پولی و افزایش نرخ تورم از میزان مورد انتظار می باشد. اما در بلندمدت عاملان اقتصادی با انتظارات عقلایی از این انگیزه ها آگاه بوده و تورم موردانتظار را در قراردادهای اسمی خود لحاظ می کنند. بنابراین نمی توان همواره با ایجاد شوک‌های پولی به افزایش اشتغال و تولید دست زد. برای جلوگیری از ایجاد تورم جهت دستیابی به اهداف کوتاه مدت اشتغال، تولید و همچنین مقابله با تأمین کسری بودجه دولت توسط بانک مرکزی، یکی از راهکارهای پیشنهاد شده تأمین استقلال بانک مرکزی است. بدین معنی که اعمال سیاست پولی را به دست نهادی بسپاریم که وظیفه اصلی آن پیگیری ثبات قیمت ها و نه افزایش رفاه عمومی، تولید یا اشتغال است. برخی از اقتصاددانان اعتقاد دارند درجه بالای استقلال بانک مرکزی باعث کاهش تورم و تسهیل دستیابی به هدف ثبات قیمت ها می شود. در اكثر كشورها، افزایش استقلال بانك مركزي با كاهش سطح تورم توأم شده، زيرا توانایی بانك مركزي را در انجام يكي از مهم ترين وظايف خويش يعني كنترل نقدينگي افزايش داده است. در مقابل، تجربه برخي از كشورها نيز نمايانگر آن است كه استقلال بانك مركزي به تنهايي نمي تواند موفقيت سياست هاي پولي را تضمين کند و اتخاذ سياست هاي مناسب ارزي و مالي نيز از جمله ضروريات به حساب مي آيد. به عبارت ديگر، شرط لازم براي اجراي سياست پولي موفق، وجود سلامت مالي و انضباط در سياست هاي مالي دولت است. توافق عمومی درباره این باور که کاهش نظام مند تورم بستگی به سیاست پولی اتخاذ شده توسط بانک مرکزی مستقل دارد، هر روز طرفداران بیشتری پیدا می کند. طی دهه های 1970 به بعد کشورهای زیادی در راستای اعطای استقلال بیشتر به بانک های مرکزی خود تلاش کرده اند. این تلاش ها هم در کشورهای صنعتی ،هم در کشورهای آمریکای لاتین ، هم در جمهوری ‌ های اتحاد شوروی سابق و هم در کشورهای اروپای شرقی دیده شده است. اقتصاد ایران طی سال‌های 1352 تا 1391 همواره با معضل تورم دست به گریبان بوده و راهکارهای آزمایش‌شده تاکنون نتوانسته است این مشکل را برطرف کند. متوسط نرخ تورم در ایران طی دوره 1339 تا 1350، 5/2 درصد، طی دوره 1351 تا 1357، 4/13 درصد، طی دوره 1358 تا 1368، 6/18 درصد، طی دوره 1369 تا 1376، 8/24 درصد، طی دوره 1377 تا 1384، 9/14 درصد و طی دوره 1385 تا 1391، 5/18 درصد است. با توجه به هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی تورم و این موضوع که ثبات قیمت‌ها برای دستیابی به توسعه و رشد پایدار، ضروری و مورد تأکید اقتصاددانان است، برای داشتن اقتصادی شکوفا لزوم بررسی راهکارهایی جهت کنترل و مدیریت این معضل اقتصادی کاملاً احساس می‌شود. بسیاری از کشورهای جهان استقلال بانک مرکزی را به عنوان راهکاری جهت کنترل بهتر تورم و پیگیری ثبات قیمت‌ها همراه با تعهد، مورد استفاده قرار داده و به نتایج رضایت‌بخشی نیز دست یافته‌اند. اکنون مشاهده تورم دورقمی در میان کشورهای جهان امری نادر و غیرطبیعی است، در حالی که میانگین نرخ تورم دورقمی در ایران بسیار عادی شده است. بنابراین اهمیت بررسی راهکارهای مورد بحث برای کنترل و کاهش تورم در اقتصاد ایران بر کسی پوشیده نیست . با توجه به تأثیرات منفی تورم، کاهش آن به نرخ‌های پایین‌تر و باثبات‌تر همواره یکی از اهداف سیاستگذاران اقتصادی کشور بوده است. به همین جهت لازم است با ارائه راهکارهای مناسب و مورد تأیید، نرخ تورم و نوسانات آن را محدود کرد تا از هزینه‌های سنگین آن در امان ماند. استقلال بانک مرکزی از مباحث مهم و مطرح در زمینه اقتصاد سیاسی و سیاست‌گذاری پولی می‌باشد. با توجه به این نکته که استقلال بانک مرکزی به عنوان راهکاری در جهت کاهش تورم، مورد توجه قرار گرفته است و همچنین با توجه به کمبود تحقیق در این خصوص در داخل کشور، لزوم بررسی و تحقیق بیشتر در این خصوص احساس میشود. بنابراین ضروریست  بیش از پیش در خصوص راهکارهای افزایش استقلال بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان ابزاری برای کنترل تورم تحقیق و بررسی صورت گیرد و دراین راستا درنظر داریم مباحثی را با این هدف دنبال کنیم .