يادداشت براى روزنامه گسترش صنعت و معدن و تجارت ( صمت ) شنبه ٩٣/٦/٢٢ بانكداري مركزي بانک‌های مرکزی در گذر زمان حیدر مستخدمین حسینی بانک‌های مرکزی بنا به ضرورت و برای جلوگیری از پراکندگی پولی و یکسان کردن معیار سنجش، مبادله و ذخیره ارزش به وجود آمدند و در مسیر تکامل اقتصادی و بانکداری به تدریج جایگاهی ویژه و متفاوت با سایر بانک‌ها پیدا کردند. بانكداری مركزي بر اساس احساس نياز پايه‌گذاري شده و در بستر تاريخي، روند تكاملي خود را طي کرده است. به همراه دگرگوني در نقش دولت‌ها در نظام اقتصادي، نقش بانك‌هاي مركزي به شدت پررنگ‌تر و موثرتر شده است تا آنجا كه امروزه، بانك‌های مركزي در فرآيند سياست‌گذاري اقتصادي، ايجاد بسترهاي مناسب جهت كاهش نوسان‌هاي شديد در قيمت‌ها و مهار تورم نقشی اساسي ايفا مي‌كنند. قدمت بانک مرکزی به نیمه دوم سده هفدهم برمی‌گردد. برخی از کارشناسان، نخستین بانک مرکزی را "ریکس بانک" سوئد می‌دانند. در قرن نوزدهم بانک‌های زیادی تأسیس شدند که به تدریج انتشار اسکناس را در انحصار خود قرار دادند. با این وجود، ضرورت ایجاد بانک مرکزی از اوایل قرن بیستم برای تمامی کشورها احساس شد. به نظر می‌رسد نیروی محرکه و دلیل اصلی ایجاد و گسترش بانک‌های مرکزی از دو هدف زیر نشأت گرفته است: 1.‌ در رویارویی با فشارهای ناشی از تأمین نیازهای مالی جنگ‌ها، دولت‌ها دریافتند که می‌توانند در مقابل حمایت از یک بانک ویژه، منافع و کمک‌های مالی چشمگیری را از آن بانک در مواقع ضروری کسب کنند. 2. هدف دیگر از تشکیل بانک‌های مرکزی اولیه، همسان‌سازی نظام نشر اسکناس، اداره و نگهداری ذخایر کشور و بهبود نظام پرداخت‌ها بود. وظایف بانک‌های مرکزی در طول زمان دچار تغییر و تحول بوده است.  وظایف بانک‌های مرکزی از دیرباز در سه وظیفه اصلی "بانک بانک‌ها"، "بانک دولت" و "بانک ناشر اسکناس" خلاصه می‌شود. با وجود این، اساسی‌ترین وظیفه بانک مرکزی نقش حیاتی آن در کنترل پول ملی (حفظ ارزش پول) و کنترل نظام بانکی است و همین وظیفه است که تقویت و استقلال واقعی آن را ایجاب می‌کند. در کشورهایی که بازارهای مالی توسعه‌یافته‌ای ندارند، تنها وسیله‌ای که دولت می‌تواند به شکل مؤثر از آن برای تأمین منابع استفاده کند دریافت وام مستقیم از شبکه بانکی و به‌ ویژه بانک مرکزی است. یکی از نکاتی که در جریان دریافت این گونه وام مطرح می‌شود، هزینه وام دریافتی از بانک مرکزی است. در بیشتر موارد دولت کارمزدی بابت منابع دریافتی نمی‌پردازد. وقتی هزینه بهره یا کارمزد پرداختی دولت صفر یا کمتر از نرخ رایج در بازار باشد، دولت به هزینه واقعی تأمین منابع پی نمی‌برد. وظایف بانک مرکزی در ادبیات اقتصادی شامل انتشار انحصاری اسکناس و مدیریت ذخایر خارجی، عامل و بانکدار دولت، نگهداری ذخایر طلای بانک‌ها، بانکدار بانک‌ها، آخرین اعتباردهنده و تنزیل‌کننده اسناد بانک‌های تجاری ،تنظیم و کنترل بازار پول داخلی و ایجاد تعادل پولی (پیگیری ثبات قیمت‌ها و حفظ ارزش پول داخلی) ، هدایت اعتبارات، کنترل بحران پولی و نظارت بر مؤسسات مالی داخلی، تحکیم و ارتقای تعادل خارجی، حفظ موازنه تعادل تراز پرداخت‌ها (حفظ قدرت خرید پول یا ارزش برابری آن در معاملات بین‌المللی) ، تدوین و سیاستگذاری پولی است . توجه به این نکته نیز لازم است که اصولاً بانکداری مرکزی در کشورهای درحال‌توسعه تفاوت فراوانی با کشورهای توسعه‌یافته دارد. زیرا در کشورهای توسعه‌یافته، اولاً اهداف بانک مرکزی محدودتر بوده و ثانیاً ابزار کافی و کامل نیز در اختیار بانک مرکزی قرار دارد. اما در کشورهای درحال‌توسعه علاوه بر کثرت اهداف و وظایف بانک‌های مرکزی، ابزارهای سیاست پولی نیز به خاطر دلایلی همچون عدم وجود بازارهای پول و سرمایه سازمان‌یافته کارایی زیادی ندارند. همچنین به این نکته باید توجه کرد که در کشورهای در حال توسعه علاوه بر بحث کسری بودجه، ظرفیت جذب اقتصاد نیز عنصر مهمی است. این امر به ویژه در کشورهای صادر کننده نفت کاربرد دارد، زیرا با افزایش قیمت نفت و تزریق منابع حاصله به اقتصاد کشور موجبات بروز تورم شکل می‌گیرد. بنابراین بودجه باید به صورتی تدوین شود که ظرفیت‌های جذب اقتصاد در آن لحاظ شده باشد. وظايف بانك‌هاي مركزي در طي روند تاريخي، دگرگوني يافته و نقش حساس و اثرگذار آن بر اقتصاد همواره پررنگ‌تر شده است. درمجموع در كشورهاي مختلف، وظايف بانك مركزي بيشتر بر حفظ ارزش پول، ثبات قيمت‌ها و كمك به رشد و ثبات اقتصادي جامعه متمركز است.