حساب و كتاب ها با هم مى خواند
- توضیحات
در گفتگو با مجله ى صدا شماره ى ٢١ شنبه ٤ بهمن ٩٣
بررسی سناریوهای پیش روی اداره کشور با خزانه خالی
حساب و کتاب ها با هم می خواند
پیشنهاد مستخدمین حسینی: یارانه های نقدی را حذف کنید
بهاره چراغی: لایحه بودجه 94 در حالی تدوین شد که قیمت نفت در بازارهای جهانی بیش از 30 درصد کاهش داشت و این موضوع با توجه به اتکای بیش از 70 درصدی بودجه سال 93 به درآمدهای نفت، شرایط بودجهریزی را برای دولت متفاوت از سالهای قبل کرده است. از این رو کاهش فراتر از 30 درصد در قیمت نفت، قطعاً بر منابع و درآمدهای بودجه تأثیرگذار خواهد بود. حیدر مستخدمین حسینی، بر این باور است که نمی توان با نفت 25 دلاری کشور را اداره کرد و در شرایط فعلی، با این مکانیزم و با چنین بودجه های که تاکنون به تصویب رسیده دولت با مشکلات عدیده ای رو به رو خواهد شد. گپ صدا با معاون پارلمانی وزارت دارایی دوره اصلاحات را درخصوص کاهش قیمت نفت و بازخورد آن در اقتصاد کشور را در ادامه می خوانید.
آقای طیب نیا اعلام کرده اند که با نفت 25 دلاری هم می توان کشور را اداره کرد، تحلیل شما در این خصوص چیست؟
درخصوص قیمت نفت خام دو رویکرد وجود دارد. یک از این رویکردها بها و ارزشی است که در بازارهای جهانی و بین المللی مورد تقاضا قرار می گیرد و مورد دیگر قیمت تمام شده استخراج نفت است. این دو موضوع در کنار همدیگر، بحث اقتصادی بودن اکتشاف نفت و عرضه آن را به عرصه بین المللی مورد توجه قرار می دهد. قیمت تمام شده نفت در کشورهای که تولید کننده نفت هستند، از اعضای اوپک گرفته تا آمریکای شمالی، ونوزئلا و دیگران یک چیزی حدود 8 تا 35 دلار مورد داد و ستد قرار می گیرد. بنابراین هر کشوری که در دنیا تولید کننده نفت است، هزینه تولید خود را با قیمتی که نفت می فروشد برآورد می کند. اگر هر دوی این صورت مسئله ها برابر باشد، به صرفه تر است که اصولا حرکتی را انجام ندهد، اما اگر قیمت داد و ستدی نفت بالای قیمت تمام شده آن باشد، بنابراین مابه التفاوت آن با هزینه استخراج در واقع تعیین کننده است و در آمد را برای کشور تولید کننده نفت ایجاد خواهد کرد.
قیمت تمام شده هزینه های استخراج و بهره برداری نفت در کشور ما چیزی حدود 10 دلار است. زمانی که وزیر اقتصاد و دارایی کشور عنوان می کنند که می توان با نفت 25 دلاری هم کشور را اداره کرد به این معناست که یک عدد دیگری به عنوان سود حاصل از سرمایه گذاری وجود دارد که برای کشور باقی بماند. از دیدگاه من آقای طیب نیا از این دریچه ای که عنوان کردم، موضوع نفت 25 دلاری را مطرح کرده اند. اما این موضوع که آیا این 25 دلار می تواند کشور را اداره کند یا نه، باید گفت که قطعا در شرایط فعلی و با این مکانیزم و با این بودجه های که تاکنون به تصویب رسیده دولت با مشکلات عدیده ای برخواهد خورد. مگر اینکه در غالب جایگزینی درآمد حاصل از نفت یک راهکار و فکر جدی صورت بگیرد. به طور مثال بحث یارانه ها را با توجه به کاهش قیمت نفت و در نتیجه کاهش قیمت بنزین در سطح جهان که منبع قانونی ما این بوده که قیمت ما با قیمت جهانی برابری کند. اما در حال حاضر قیمت بنزین کشور نه تنها با قیمت جهانی برابری نمی کند بلکه مقداری هم بیشتر شده است. به عبارت دیگر اگر یک مقدار دیگر قیمت نفت با کاهش رو به رو شود باید فراورده های نفتی را در کشور نیز کاهش دهیم.
به نظر شما کاهش قیمت نفت تا چه اندازه می تواند بر رشد اقتصادی کشور تاثیر بگذارد؟
اگر دولت و مجلس، نگاهشان فقط به درآمد حاصل از نفت باشد و بخواهند بر مبنای آن بودجه کشور را تدوین کنند به طور قطع رشد اقتصادی کشور با مشکل جدی مواجه خواهد شد. اما اگر ساز و کارهای دیگری فراهم شود که متاسفانه زمانی که کشور در تنگنا قرار می گیرد این بحث های دیگر زمینه های اقتصادی مطرح می شود. اما زمانی که کشور در یک شرایط متعادل اقتصادی به سر می برد، دولت و مجلس در جهت اینکه کشور را با حداقل درآمد نفت مدیریت کنند این جای امیدورای خواهد بود و اینکه با سال های متمادی می توان این بحث را جاری و ساری کرد و درآمد حاصل از نفت را که به عنوان یک ثروت است را برای سرمایه گذاری در نظر داشت.
به گفته برخی از تحلیلگران، کاهش بودجه های عمرانی راه حلی است که این روزها برای تامین بودجه لازم مدنظر قرار گرفته است، شما این موضوع و راه حل را چگونه ارزیابی می کنید؟
کاهش بودجه های عمرانی باعث توقف رشد اقتصادی خواهد شد به دلیل اینکه اقتصاد ما دولتی و بسیاری از پروژه های عمرانی در دست دولت است. به تبع این قضیه اگر بودجه های عمرانی را کاهش دهیم دامن خواهیم زد به بیکاری بسیاری از پیمانکاران، سازندگان و کسانی که پروژه های بزرگ عمرانی را تولید می کنند و این افراد کارهای خود را از دست خواهند داد و تولیدشان با کاهش رو به رو خواهد شد. از دیدگاه من راه تامین کسری بودجه به هیچ عنوان نباید کاهش بودجه عمرانی باشد.
چه راهکاری پیشنهاد می دهید؟
از دیدگاه من دو راه در پیش روی دولت قرار دارد. یکی از راه ها این است که دولت بدنه خود را کوچک کند و از هزینه های خود بکاهد. همانطور که مشاهده می شود تعداد سازمان ها و وزارت خانه ها و ساختمان هایشان بسیار زیاد است و از گذشته تاکنون تعداد ساخت و سازهایشان را بیش از پیش کرده اند و بخواهیم به صورت متر مربعی حساب کنیم حدود 3 برابر این ساختمان ها با افزایش رو به رو شده است در صورتی که طبق تصمیم های که گرفته شده بود قرار بود کاهش پیدا کند و این اولین نکته است که دولت برای تامین بودجه خود بدنه خود را کوچک کند.
اما راه دیگری که وجود دارد این است که در غالب بودجه های عمرانی پای بخش خصوصی را به جد باز کرد و از طریق فعالان بخش خصوصی سرمایه های بسیاری را وارد چرخه اقتصادی کشور کرد تا در فشار بحران های ویژه مردم را هم بطلبد و سود واقعی را بدهد. نکته دیگری که وجود دارد بحث یارانه های نقدی است، دولت درخصوص یارانه ها هنوز با وجود اعتقادی که تک تک اعضای کابینه اش به سرو سامان بخشیدنش دارند اما هیچ کار اساسی در این خصوص انجام نداده اند. دولت یازدهم باید به عهد خود پایبند باشد و قانون یارانه ها را اصلاح کند و از دیدگاه من اصلاح ساختار توزیع یارانه ها در شرایطی که با کاهش قیمت نفت مواجه شده ایم یکی از بحث های بسیار جدی است و باید در آن تعادل ایجاد کرد.
بنابراین یارانه را باید به فردی که در خط فقر قرار دارد اختصاص دهند و بس و باید پای این موضع کاملا ایستاد. زمانی که با مردم صحبت شود قطعا مردم هم دولت را حمایت می کنند و با شنیدن واقعیت ها لذت خواهند برد و کمک خواهند کرد. با سه فاکتوری که عنوان کرد می توان از کاهش رشد اقتصادی جلوگیری کرد و به نوعی به رشد اقتصادی نیز شتاب داد. به طور طبیعی ما عادت کرده ایم که درآمد نفت را به عنوان یک منبع همیشگی نگاه کنیم و به عنوان یک ثروت نبینیم و بعد بگویم که همه چیز آرام و خوب است، اما واقعیت چیز دیگری است.
کاهش قیمت نفت فرصتی است که لباس تازه ای به تن اقتصاد کشور پوشانده شود و ساختار اقتصادی کشور به این جهت باشدکه درآمدهای حاصل از نفت را برای سرمایه گذاری اختصاص دهیم و از محل درآمد حاصل از آن سرمایه گذاری ها این درآمدها در بودجه قرار گیرد.