هفته نامه ی خبری تحلیلی صدا – شماره 51 ؛ شهریور1394

راه اندازی بورس و تک نرخی شدن ارز مهم ترین خواسته فعالان اقتصادی است

سال 94 از همان ابتدای فروردین ماه ، سال ویژه ای برای ارز بود. مذاکرات در لوزان سوییس جریان داشت و مردم نیز منتظر بودند اولین روزهای کاری سال جدید را با نرخی پایین تر از همیشه شروع کنند.انتظاری که عملی شد و دلار که سال 93 را با 3340 تومان تحویل داده بود ، با وزیدن بادی از جانب لوزان، در آغاز هفته سوم فروردین ماه حدود 200 تومان فرو ریخت. این مسئله موجب شد تا بسیاری از مردم منتظر باشند با نهایی شدن توافق هسته ای ، دلار زیر 3 هزار تومان برسد و به قولی ارزانی شود. اما این اتفاق نیفتاد ، اگرچه در روز آخر مذاکرات و با رسیدن خبرهای  خوش صد تومانی قیمت ارز کاهش یافت اما فردای قطعی شدن توافق دوباره نرخ دلار بالا رفت. اگرچه این افزایش قیمت چندان زیاد نبود و حالا نیز بعد از 6 ماه نسبت به ابتدای سال کم تر از 5 تومان قیمت دلار افزایش یافته است، اما انتظار مردم بر آورده نشد. رئیس جمهور نیز شب 11 مرداد در کنفرانس تلوزیونی خود آب پاکی کاهش یا افزایش نرخ ارز را روی دست مردم ریخت و گفت : پس از این توافق ما یا می توانیم قیمت دلار را کاهش داده ، کشور را پر از کالاهای خارجی کنیم و قیمت ها را پایین بیاوریم ، یا این که آن را در تولید داخلی سرمایه گذاری کنیم . ما راه دوم را در پیش می گیریم. هدف مردم ما دستیابی به منافع آنی اما مضر نباشد و به دنبال رونق اقتصادی و اشتغال زایی باشند. این همان درون زایی و برون نگری است. او همان شب گفته بود اوضاع معیشتی مردم در کوتاه مدت بهبود چندانی نخواهد یافت.

بورس ارز ؛ مهم ترین تحول نیمه دوم سال

تجربه حضور در مناصب مدیریتی وزارت تعاون ، وزارت صنایع و وزارت اقتصاد و همچنین ریاست هیات مدیره بورس و مدیرعاملی چندین بانک خصوصی ، از حیدر مستخدمین حسینی چهره ای همه فن حریف در اقتصاد ساخته است. او که یکی از تئوریسین ها و مشاورهای اقتصادی علی طیب نیا نیز هست، تصمیم گیری برای راه اندازی " بورس ارز" را مهم ترین اتفاق حوزه ارز در 6 ماه نخست امسال ، و عملیاتی شدن این تصمیم را مهم ترین مسئله ی 6 ماه دوم سال می داند. او به " صدا " می گوید : وقتی نرخ ارز افزایش پیدا کند ، در قیمت تمام شده کالا خودش را نشان می دهد و روند افزایشی و تورمی روی کالاها شکل می گیرد. بنابراین حساسیت عمومی روی ارز بیشتر از کالاهای دیگر است و بنگاه های اقتصادی روی نوسان آن حساس هستند. برای تعیین نرخ ارز در 6 ماه ابتدایی امسال طرح جدیدی تحت عنوان بورس ارز مطرح شد که البته حدود 10 سال قبل هم شکل گرفته بود. مسئولان دولتی اعم از رییس کل بانک مرکزی و ریاست  دارایی این را مطرح کردند و علاقه مند بودند ، شکل بگیرد. آبان سال گذشته برای اولین بار در دولت یازدهم بحث بورس ارز به صورت جدی مطرح  شد و در مرداد بعد از 9 ماه طیب نیا، وزیر اقتصاد گفت: پیش نویس راه اندازی بورس ارز به وزارت امور اقتصادی و دارایی ارائه شده و سازمان بورس در حال بررسی این پیش نویس است، ضمن اینکه طرح مشترکی را با بانک مرکزی تهیه کرده و مبنای اقدامات بعدی قرار خواهیم داد. مستخدمین حسینی ، رئیس سابق هیأت مدیره بورس تهران می گوید : مکانیزم اجرایی این طرح اهمیت زیادی دارد و باید منتظر باشیم ببینیم بانک مرکزی و وزارت اقتصاد و دارایی ، برای راه اندازی بورس ارز چه برنامه ای دارند. بر اساس برنامه آن ها نرخ ارز هم می تواند در 6 ماه آینده تحت تأثیر بورس ارز قرار گیرد. باید دولت اعلام کند چه گروه ها و بازیگرانی با چه منافعی در بورس ارز فعال خواهند بود. اما همین که دولت پذیرفته بورس ارز باید شکل بگیرد، بسیار مهم است. تشکیل بورس ارز باعث می شود نوسانات بازار ارز کنترل شود و این بازار بصورت علمی ، متناسب با شرایط اقتصادی و هم پای کشورهایی که ارزشان از نرخ بازار تبعیت می کند ، پیش رود. بر اساس گزارش های رسمی و میدانی از سال 90 که دولت احمدی نژاد مرکز مبادلات ارزی را  راه اندازی و ارز مبادله ای را وارد بازار کرد ، هم پای دونرخی شدن ارز رانت خواری و رانت خواران نیز جای پای شان در فضای اقتصادی ایران محکم شد. تا جایی که سعید لیلاز ، اقتصاددان و استاد دانشگاه گفت : هرکس دزد نیست ، باید طرف دار ارز تک نرخی باشد.حالا مسئولان دولتی وعده داده اند تا آخر امسال ارز تک نرخی می شود. وعده ای که به نظر می آید با راه اندازی بورس ارز هم خوانی داشته باشد.مستخدمین حسینی با اشاره به این ماجرا می گوید : وارد کنندگانی که در این مدت از سیستم ارز دونرخی رانت های زیادی برده اند، تلاش می کنند تا ارز یکسان سازی نشود ولی در بورس ارز از فعالان اقتصادی گرفته تا دانشجویان و بیماران حضور پیدا می کنند. عرضه و تقاضا نرخی را متناسب با شرایط اقتصادی در ویترین به نمایش می گذارد. البته گفته می شود بورس ارز در قالب بورس کالا راه اندازی خواهد شد که این اشتباه است. اگر در نیمه دوم سال بانک مرکزی بتواند راه اندازی بورس ارز را سامان دهد ، یکسان سازی نرخ ارز نیز تحقق خواهد یافت.

 جدی شدن زمزمه های راه اندازی بورس ارز کاسبان میدان فردوسی تهران را نگران کرده بود، اما مستخدمین حسینی ،معاون پارلمانی وزارت اقتصاد دولت هشتم می گوید این طرح تهدیدی برای کسب و کار صرافان نیست: صرافی ها بازوهای اجرایی بورس ارز هستند و به صورت کارگزار مطرح می شوند.به عنوان کارگزار و اهرم های اجرایی وظایف جدیدی به آن ها محول می شود و اصلا جای نگرانی نیست.باید دید بانک مرکزی و دولت دنبال چه مکانیزمی هستند، اما راه انداختن بورس ارز در فضای امروز اقتصاد ایران خوشحال کننده است.

 حیدر مستخدمین حسینی

 مشاور و تئوریسین وزیر اقتصاد