درگفت‌وگو با روزنامه فرهیختگان :
16فروردین1395
هرچه اجرای سیاست ارز تک نرخی به تعویق می‌افتد، کارشناسان، بیش از پیش، نسبت به اجرای سریع آن تاکید می‌کنند. آنها معتقدند که اگر سال گذشته شرایط اقتصادی برای اجرای این طرح مناسب نبود، اکنون زمان اجرای آن فرارسیده است؛ سیاستی که هم میتواند رانت را از بین ببرد و هم برنامه‌ریزی برای تولید و سرمایه‌گذاری خارجی را امکان‌پذیر کند. با این حال، حیدر مستخدمین حسینی، معاون سابق وزیر امور اقتصاد و دارایی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» تاکید می‌کند که ارز تک نرخی دو الزام برای اقتصاد ایران دارد؛ اول اینکه رانت را از بین می‌برد، دوم اینکه سرمایه‌گذارخارجی را برای سرمایه‌گذاری بیشتر ترغیب می‌کند. او همچنین معتقد است که ارز تک‌نرخی هرچه سریع‌تر عملیاتی شود و دولت سیاست روشنی دراین‌باره اتخاذ کند.
ارز قرار بود پارسال تک نرخی شود ولی بر اساس وعده‌های جدید ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی، اجرای آن به سال 95 موکول شده است. اولا چرا این طرح تاکنون به تعویق افتاده؟ ثانیا اجرای آن چه اهمیت و ضرورتی دارد؟
تک نرخی کردن ارز در اقتصاد ایران یک الزام است زیرا در شرایط فعلی توزیع ارز خود ایجاد رانت می‌کند به دلیل اینکه این توزیع از راه مرکز مبادلات ارزی صورت می‌گیرد و همچنین برای برخی کالاها در بازار، با نرخ آزاد ارزیابی می‌شود و دردسترس مردم قرار می‌گیرد. حال برای اینکه این رانت به صفر برسد، تک نرخی کردن آن یک الزام است. علاوه‌براین ارز تک‌نرخی برای جذب سرمایه خارجی نیز اهمیت دارد زیرا سرمایه‌گذار خارجی باید بداند با چه نرخی میتواند سرمایه خود را به کشور وارد کند. از سوی دیگر باید بداند که وقتی فعالیت اقتصادی‌اش سودآور شد چگونه و با چه نرخی میتواند آن را از کشور خارج کند. بنابراین حذف رانت، یک الزام داخلی و جذب سرمایه خارجی، الزام دوم برای عملیاتی کردن ارز تک نرخی است.
با توجه به الزاماتی که برای ارز تک نرخی نام بردید چرا بانک مرکزی آن را تاکنون عملیاتی نکرده و اجرای آن را به نیمه دوم امسال موکول کرده است؟
به نظر می‌رسد انتظارات دولت و بانک مرکزی از شرایط برجام محقق نشده و برای همین دولت اجرای آن را به تعویق انداخته است. البته اطلاعاتی هم از سوی بانک مرکزی ارائه نشده است تا کارشناسان بتوانند براساس آن تحلیل‌های خود را ارائه کنند. آخرین نظر دولت نیز اعمال تک نرخی کردن ارز بوده است، تک نرخی کردن ارز حتی در قالب بحث‌های اقتصاد مقاومتی –که امسال هم به این لقب نام گذاری شده است- میتواند یک الزام باشد.
با این حال فکر می‌کنید چه زمانی برای اجرای ارز تک نرخی مناسب‌تر باشد؟
به هر حال، بنابر الزاماتی که ذکر شد، دولت باید با توجه به اهمیت آنها هر چه سریع‌تر سیستم ارز تک نرخی را عملیاتی کند.
فکر می‌کنید دولت ارز را درچه نرخی یکسان‌سازی کند؟
اگر سال 81 را نخستین تجربه یکسان‌سازی ارز در نظر بگیریم، با نرخ پایه آن سال و مابه‌التفاوت تورم داخلی و خارجی که باید به آن اضافه می‌کردیم، مشکلات دو تا سه سال اخیر چون کاهش ارزش پول ملی ایجاد نمی‌شد. با این حال با توجه به سال پایه و مابه‌التفاوت تورم داخلی و خارجی، نرخ ارز باید بین سه هزار و 200 تا سه هزار و 400 تومان درنظر گرفته شود. ضمن‌اینکه امیدواریم در سناریو جدید دولت سیاست روشنی درباره نرخ ارز داشته باشد.
با توجه به روند افزایشی نرخ ارز فکر می‌کنید این نرخ منطقی باشد؟
ارز یک منبع درآمد برای دولت است و همان‌طور که درآمدهای ناشی از نفت، مالیات و خصوصی‌سازی برای دولت مهم است، نرخ ارز هم برایش اهمیت دارد. بنابراین اگر ارز در نرخ پایین یکسان شود درآمد دولت هم کاهش می‌یابد، ولی اگر نرخ ارز بالا باشد، درآمد دولت افزایش می‌یابد. در واقع دولت به سمت‌وسویی حرکت می‌کند که درآمد خود را تامین کند. از سویی قرار است دولت بالای دو میلیون بشکه نفت صادر کند که اگر ضربدر قیمت نفت شود، افزایش نرخ ارز برای دولت صرفه بیشتری دارد. این درحالی است که قیمت نفت هم کاهش یافته، بنابراین بعید است که دولت افزایش نرخ ارز را از نظر دور نگه دارد.
بحث تک نرخی کردن ارز در حالی است که نرخ ارز طی دو روز گذشته به بالای سه هزار و پانصد تومان افزایش یافت. علت چه بود؟
هر سال پس از پایان تعطیلات نوروز نرخ ارز کاهش می‌یافت ولی امسال این اتفاق رخ نداد و با توجه به اینکه فعالیت اقتصادی شروع نشده است و همه از سفر بازگشته‌اند، هنوز تقاضایی افزایش نیافته که شاهد افزایش نرخ ارز باشیم. برای همین هم این موضوع قابل تامل است و شاید بانک مرکزی هم ارزی عرضه نکرده است و همین، عاملی برای افزایش آن باشد.
نیمه دوم سال؛ ارز تک نرخی می‌شود
ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی که پیش از سال نو وعده ارز تک نرخی را در نیمه دوم سال 95 داده بود، دیروز نیز بار دیگر اعلام کرد که «یکسان‌سازی نرخ ارز» یکی از برنامه‌های جدی بانک مرکزی است و درنیمه دوم امسال حتما اجرا می‌شود. »
ارز تک نرخی قرار بود سال 94 عملیاتی شود ولی به دلیل مساعد نبودن شرایط اقتصادی اجرای آن به تعویق افتاد.
سیف، علاوه‌براین تورم تک رقمی، متعادل کردن نرخ سود بانکی و کاهش آن تا دامنه نرخ تورم را برنامه مهم دیگر این بانک برشمرده است.