در گفتگو با رادیو سهام :
تاریخ:8خرداد۱۳۹۵
بانک مرکزی سرانجام به طور رسمی اعلام کرد که نقدینگی در کشور از مرز هزار هزار میلیارد تومان گذشته است. اکبر کمیجانی قائم مقام بانک مرکزی روز چهارم خرداد در همایش پولی و ارزی از افزایش ۱۷٫۱ درصدی پایه پولی در سال ۹۴ خبر داد و حجم نقدینگی را هم یک میلیون و ۱۷ هزار میلیارد تومان اعلام کرد. رقم نقدینگی در کشور به حدی بالاست که اگر حتی درصدی از این نقدینگی بخواهد به سمت یکی از بازارهایی مانند طلا، دلار، مسکن یا بورس برود، آن بازار را دچار سونامی خواهد کرد.
در این میان سیاست دولت بیشتر روی حفظ نقدینگی در بانک‌هاست تا مردم همچنان بانک را بهترین مکان برای سرمایه گذاری بدانند و به سراغ سایر بازارها نروند. از طرفی اهالی بازار سرمایه امیدوارند که با توجه به کاهش نرخ سود بانکی و تکرار مجدد این اتفاق که در چند ماه آینده باید رخ بدهد، بخشی از نقدینگی کشور به سمت بازار سرمایه سرازیر شود. حیدر مستخدمین حسینی رئیس اسبق هیات مدیره بورس و کارشناس بورس و اقتصاد در گفت و گو با رادیوسهام درخصوص این موضوع صحبت می‌کند.
1-با توجه به رسیدن نقدینگی کشور به عدد هزار هزار میلیارد تومان، چه آینده ای در انتظار اقتصاد ایران است؟
من از سال گذشته پیش بینی کرده بودم که نقدینگی به میزان هزار هزار میلیارد تومان خواهد رسید. در این مورد هشدارهای لازم را هم داده بودم. البته آن زمان مسئولان بانک مرکزی گفتند که چنین اتفاقی رخ نخواهد داد و آن را تکذیب کردند. تولید نقدینگی در دو ماه پایانی هر سال اتفاق افزایش می‌یابد. در حال حاضر هم به نظرم رقم نقدینگی بیش از هزار هزار میلیارد تومان است.
2-با توجه به اینکه نقدینگی در تمام بازارها پراکنده است، به نظرتان بخش اعظم این نقدینگی در کدام بازار است؟
حدودا نیمی از این نقدینگی که بخش عمده آن را تشکیل می دهد، در نظام بانکی قفل شده است. به عبارتی این نقدینگی در گردش نیست. بخشی از این نقدینگی به تسهیلات اعطایی اختصاص یافته که بانک‌ها آن‌ها را به انبوه سازان ساختمان و مستغلات داده اند اما املاک آن‌ها فروش نرفته و بنابراین بازپرداختی به بانک‌ها انجام نشده است. از این ۵۰ درصد، بخشی را مطالبات معوق و بدهی‌های پرداخت نشده دولت به بانک مرکزی و بانک‌ها شامل می‌شود. بخشی را هم مطالبات معوق تولیدکنندگان تشکیل می‌دهد. این تولیدکنندگان به دلیل رکود نتوانسته اند محصول خود را به فروش برسانند و بدهی خود را به بانک برگردانند. پس از جانب این بخش از نقدینگی، تورمی مشاهده نخواهد شد.
3- افزایش نقدینگی، تورم می‌آورد. اما به گفته شما نیمی از این نقدینگی قفل شده. این بخش از نقدینگی که قفل شده، در تورم اثری نخواهد گذاشت؟
حدودا ۵۰۰ هزار میلیارد تومان از رقم نقدینگی که نیمی از آن را شامل می‌شود، به دلیل قفل شدن در بانک‌ها هنوز تاثیری روی تورم نگذاشته است. اما این موضوع خوشحال کننده نیست. چراکه نقدینگی باید آزاد باشد و اقتصاد را از رکود خارج کند.
4-این بخش از نقدینگی که قفل شده، می‌تواند برای اقتصاد ایران خطرساز باشد؟
برای چنین شرایطی از واژه بمب ساعتی نقدینگی استفاده می کنند. این واژه به این معناست که اگر نقدینگی به سمت تولید نرود و دوره رکود به پایان نرسد، ممکن است آسیب‌های جدی در سال ۹۵ به اقتصاد کشور برسد. در نظر داشته باشید که حدود ۱۵ درصد از کل نقدینگی کشور به صورت کالاهای تولیدی در انبارهاست. تولید کنندگان این محصولات را با وام بانکی تولید کرده‌اند و باید تسهیلات دریافتی را به بانک‌ها برگردانند اما هنوز محصول خود را نفروخته‌اند و بازپرداختی به بانک‌ها نداشته اند. به عنوان مثال حدود ۳ میلیون تن فولاد و ۴۰ هزار متر مربع کاشی و سرامیک در انبارها دپو شده است. زمانی که این محصولات به فروش برسد، از حالت قفل درمی‌آید و تولید کننده می‌تواند بدهی خود را به بانک پرداخت کند.
5- با این حساب زمانی که رکود به پایان برسد و نقدینگی به طور کامل آزاد شود، شاهد تورم خواهیم بود و این تورم در بورس تاثیر می‌گذارد!
آزاد شدن نقدینگی، تورم قطعی را به دنبال نخواهد داشت. نقدینگی اگر آزاد شود و در خدمت تولید باشد، کمترین اثر تورمی را می‌گذارد. ولی در صورتی که در خدمت واردات یا خدمات باشد، آثار منفی می‌گذارد. چند سال گذشته که رشد نقدینگی باعث ایجاد تورم سنگین شده بود، به این دلیل بود که نقدینگی بیشتر در خدمت واردات بود.
6- آزاد شدن نقدینگی، چه تاثیری بر بورس می‌گذارد؟
نقدینگی زمانی آزاد می‌شود که رکود به پایان برسد. پایان رکود بهترین اتفاق برای بورس کشور است. تولیدکنندگان می‌توانند محصول تولیدی خود را به فروش برسانند و از این محل به سودهای بهتر دست پیدا می‌کنند. از طرفی کارخانجاتی که با حداقل ظرفیت در حال تولید هستند، ظرفیت تولیدی خود را افزایش می‌دهند و به تبع آن سود بیشتری شناسایی می‌کنند. همین که رکود به پایان برسد، صنایعی مانند ساختمان، فولاد، سیمان، کاشی و سرامیک و … رشد قابل توجه خواهند کرد. صنعتی مانند سیمان در حال حاضر با بزرگ ترین مشکلات دست و پنجه نرم می‌کند. اما در صورتی که نقدینگی آزاد شود و رکود به پایان برسد، این صنعت و صنایع مشابه می‌توانند ظرفیت تولیدی خود را به حداکثر برسانند و متحول شوند.
7- از این نقدینگی هزار هزار میلیارد تومانی، چند درصد می‌تواند وارد بورس شود؟
بورس کشور گنجایش پذیرش چنین حجم نقدینگی را ندارد. تنها چند درصد از این نقدینگی که در اختیار مردم است می‌تواند وارد بورس شود. این اتفاق هم پس از آن رخ خواهد داد که مردم به این نتیجه برسند که هیچ بازار دیگری بازدهی بالاتری از بورس نخواهد داشت. البته ذکر این نکته ضروری است که ورود حتی یک درصد از نقدینگی به بورس، کاملا به چشم می‌آید و اثراتش بر همه نمایان خواهد شد. پیش بینی نمی‌شود که نقدینگی به سرعت به سمت بورس یا سایر بازارها سرازیر شود. اما به دنبال کاهش نرخ سود بانکی، شاهد تحرکاتی در این زمینه خواهیم بود و بخشی از نقدینگی موجود در بانک‌ها برای شناسایی سود بیشتر، به سمت بازارهایی چون بورس روانه می‌شوند.
8- اخیرا اعلام شده که ممکن است دولت از سپرده‌های بانکی مالیات بگیرد. چنین کاری چه عواقبی در پی خواهد داشت؟
دریافت مالیات از سپرده‌های بانکی بزرگ‌ترین محرک نقدینگی برای کوچ از بانک‌ها خواهد بود. انجام این کار نقدینگی را به حرکت درمی‌آورد و اثرات مخربی خواهد داشت.